Paslanmaz Çeliklerde Görülen Korozyon Çeşitleri

Paslanmaz çelik, içinde %12’den fazla krom bulunduran ve korozyon direnci alaşımsız çeliklere göre daha yüksek olan demir-krom-nikel alaşımlarına denir. Alaşım elementleri paslanmaz çeliklerin içindeki elementlere göre her birine farklı bir özellik katar. Bu eklenebilen özelliklerden bir tanesi de korozyon direncidir ve paslanmazlık özelliği katar. Korozyon, bir metalin başka bir metal ya da başka bir maddeyle etkileşime girerek oksitlenmesi olarak adlandırılır. Korozyon kimyasal veya elektrokimyasal etkileşim sonucunda oluşabilir. Paslanmaz çeliklerde genel olarak elektrokimyasal etkileşim gözlenir ve bu etkileşim aynı yüzey üzerinde bulunan ve farklı potansiyele sahip farklı bölgelerde gerçekleşir.

Korozyona Neden Dikkat Edilmelidir?


Korozyon ekonomik açıdan ülkeyi zarara uğratır. Her şeyden önce insan hayatı ve sağlığını tehlikeye atar. Örneğin, bakırın korozyona uğraması insan sağlığı açısından oldukça zararlı olduğu için bakır kalaylanarak kullanılır. Bunun yanında her yıl üretilen metalik malzemelerin 1/3’ü korozyon nedeniyle kullanılmaz hale gelir ve sınırlı metal kaynaklarının israfına sebep olur. Malzeme kaybının yanında sermaye, emek ve enerji kaybı da yaşanır. Ayrıca korozyon çevreyi kirletir ve kirli çevre korozyonu arttırır.

Başlıca korozyon çeşitleri şunlardır;
  • Üniform (tek düze) korozyon
  • Pitting korozyonu
  • Aralık korozyonu
  • Gerilmeli korozyon
  • Taneler arası korozyon
  • Galvanik korozyon
Üniform (tek düze) korozyon
Paslanmaz çeliklerde çok sık görülmez. Görülse de kolayca kontrol altına alınabilir. Genellikle sıvıların içinde bulunan çeliklerde rastlanır ve çeliğin her yeri eşit oranda korozyona uğrar. Paslanmaz çelik bir süre sonra gerekli direnç özelliklerini gösteremeyecek kadar incelir ve kullanılmaz hale gelir.
Pitting (oyuklanma) korozyonu
Metal ve alaşımların yüzeyin halojen ortamda oyuklar şeklinde kendini gösteren korozyon türüdür. Herhangi bir dış sebepten dolayı halojenler paslanmaz çeliğin iç tabakasına doğru hızla ilerler. Çok sık rastlanır ve kısa sürede mekanik direnç azalarak paslanma çelik kullanılamaz hale gelir. En çok klorürlü ortamlarda karşılaşılır. Pitting korozyonunu önleyebilmek için inhibitör kullanılmalı, çalışma sıcaklığı yüksek tutulmalı, asit çözeltilerini kullanmaktan kaçınmalı ve yüksek krom içeren çelikler kullanılmalıdır.
Aralık korozyonu
Sıvı içindeki paslanmaz çeliklerde bağlantı noktalarında oluşur. Bir diğer diyişle, iki yüzey arasındaki, kaynak hataları ya da conta aralıkları gibi yerlerde meydana gelir. Bu boşluklar sıvı girebilecek kadar büyük iyonların çıkamayacağı kadar küçük olmalıdır. Bu metale temas eden iki sıvı bölgesi arasındaki potansiyel fark korozyonun oluşmasına sebep olur. Aralık korozyonunun önlenebilmesi için yüksek kromlu alaşımlar kullanılabilir veya tasarım ve imalat aşamalarında hataların oluşmamasına dikkat edilebilir.
Gerilmeli korozyon
Ağır yükler altında ve korozyona elverişli şartlarda kullanılan paslanmaz çeliklerde görülür. Ani ve gevrek kırılmalara yol açan tehlikeli bir korozyon türüdür ve kazalara yol açabilir. Ayrıca dışardan anlaşılabilmesi kolay değildir. Genellikle yüksek basınç altında çalışan paslanmaz boru hatlarında gözlenir. Gerilmeli korozyonu önleyebilmek için tehlikesi en az olan en iyi malzeme seçilmelidir.
Taneler arası korozyon
Asidik, klorlu ve azotlu bileşikler içeren ortamlarda taneler arasında görülür. Çeşitli modern üretim yöntemleri ve uygun ısıtma işlemleriyle önlenebilir. Eğer çeliğin homojenliği bozulursa yüzeyinde oluşması gereken film tabakasının bir kısmı taneler arasında da oluşur ve yüzeyde tam bir film tabakası oluşturulamaz ve paslanmaz çelik korozyona açık halde kalır.
Galvanik korozyon
Paslanmaz çeliklerde pek görülmeyen ama ortamdaki diğer metallere uğrattıkları korozyondur. Eğer paslanmaz çelikler elektron verme özelliği kendilerinden fazla olan bir metalle aynı ortam da bulunursa o metal galvanik korozyona uğrar. Örneğin, paslanmaz çeliklerin alüminyum bağlantı elemanlarıyla bağlanması alüminyum tarafını şiddetli korozyona maruz bırakır.
Korozyonun engellenebilmesi için alınabilecek önlemler
  • Uygun direnç ve korozyon dayanımına sahip paslanmaz çelik cinsi tercih edilmelidir.
  • Uygun tasarım ilkeleri göz önünde bulundurulmalıdır.
  • Belirli aralıklarla korozyon testi yapılmalıdır.
  • Kaplama ve boyama işlemleri çeliğin cinsi ve tasarımına göre yapılmalıdır.